Boekverslag: Het bittere kruid. Een kleine kroniek
De auteur
De schrijfster van dit boek is Marga Minco. De naam Minco is eigenlijk fout; het is namelijk Menco maar de ambtenaar van de burgelijke stand maakte een klinkerwisseling. Marga is in 1920 in de omgeving van Breda geboren en ze groeit op een orthodox joods gezin waar alle regels van het jodendom gehandhaafd worden. Marga moet dan ook naar de joodse school maar ze hecht geen bijzondere band met het joodse geloof. Ze ziet het als een belemmering van het doen en laten.
Na de basisschool gaat zij naar de Bredase nutsschool waar ze begint met schrijven. Van opstellen en teksten voor het schoolcabaret tot kinderboeken. Op 18 jarige leeftijd krijgt ze mede door haar schrijftalent een baantje bij de Bredase courant. In 1940 krijgt ze TBC en moet in een sanatorium aansterken. Haar ouders zijn dan naar Amsterdam gereisd en zij gaat daar tekenlessen volgen. Ze geeft zelf les aan een joodse basisschool. Na de oorlog trouwt Marga met de dichter Bert Voeten.
Dit boek het bittere kruid is in 1958 bekroond met de vijverbergprijs. In het buitenland maar vooral in Nederland werd het boek de hemel in geprezen door critici. Het boek is vertaald in oa: Amerika, Engeland, Duitsland, Zweden en Itali?. De titel het bittere kruid slaat op het geloof van de joden. Bij het paasfeest eten zij bittere kruiden ter herinnering aan de bittere tijd van hun voorouders in Egypte (bijbelverhaal). Andere boeken van Minco zijn: De val, Een leeg huis en De andere kant.
--------------------------------------------------------------------------------
De hoofdpersonen
De hoofdpersoon in dit verhaal is de schrijfster zelf, Marga Minco. Ze is een evenwichtig joods meisje dat niemand tot last wil zijn en ook niet is. Als je het boek leest dat zou je denken dat ze haar emoties die zo'n oorlog toch met zich meebrengt in zichzelf verwerkt. Haar ouders zijn vrome Joden die ondanks de oorlog de joodse tradities in ere houden. Haar vader is erg optimistisch omdat hij gelooft dat de Duitsers hen niets zullen doen en dat alles goed komt. Over haar zus Bettie lees je niet veel omdat die vrij vroeg in het verhaal wordt opgepakt. Haar broer Dave en zijn vrouw Lotte proberen alles om uit handen van de Duitsers te blijven wat uiteindelijk niet lukt.
--------------------------------------------------------------------------------
Het verslag
Het verhaal begint als in 1940 de oorlog uitbreekt en de joodse familie Minco uit Breda vlucht. Als het weer rustig is keren ze terug naar hun huis in Breda. Tijdens de oorlogsjaren worden Marga en haar zusje Bettie vaak uitgescholden en geslagen omdat zij joods zijn. In het eerste jaar wordt Marga ziek en moet naar een kuuroord in Utrecht. Als zij weer beter is mag ze naar huis om daar nog een tijdje uit te rusten. Dan bepalen de Duitsers dat de Joden een gele ster moeten dragen en zo krijgt de familie Minco een hele collectie sterren in huis.
Op een dag moeten vader en Dave (broer) zich melden voor een keuring zodat zij, als ze goed gekeurd worden, moeten werken in een duits werkkamp. Vader weet van te voren dat hij niet goed gekeurd zal worden omdat hij een huidziekte heeft. Dave daarentegen is gezond maar hij neemt een drankje in zodat hij erg ziek lijkt en ook afgekeurd wordt. Als op een dag moeder familiefoto's aan mevrouw Zwagers wil laten zien blijkt dat die opeens verdwenen zijn. Dat is de eerste keer dat de familie Minco hoort dat iemand is ondergedoken. Op een dag horen ze dat Bettie met haar man zijn opgepakt. Marga en Dave krijgen ook een oproep om zich te melden. Dave lijkt het wel avontuurlijk en ze kopen een hele uitrusting. Maar het blijkt allemaal overbodig omdat Marga en Dave een verklaring krijgen van de arts zodat zij niet moeten werken. Lotte mag bij hen blijven om hen te verzorgen omdat hun ouders boven de 50 zijn en naar Amsterdam moesten verhuizen. Na een paar weken komt Marga op het idee om haar ouders te bezoeken. De onderneemt de gevaarlijke reis maar komt toch heelhuids aan bij haar ouders in Amsterdam. Haar ouders zijn heel gelukkig als ze haar terugzien. Ze verbergen zich in het souterrain. Na een kerkdienst zou tante Kaatje komen eten maar als vader haar op wil halen is het gesticht waar ze woonde leeggehaald. Op en dag loopt Marga op straat en er stopt een overvalwagen naast haar en de soldaten zoeken blijkbaar een meisje dat er ongeveer zo als Marga uitziet en ze willen haar meenemen. Marga laat haar persoonsbewijs zien en de soldaten laten haar verder gaan. Als Marga op een dag aan het tennissen is, slaat ze de bal over de schutting en komt in een geul terecht. Ze bedenkt zich dat ze zich daar goed zouden kunnen verstoppen. Als ze op een dag thee drinken wordt er aangebeld. Het blijken Duitsers te zijn en vader en moeder worden meegenomen en Marga vlucht weg, via de geul.
Ze rent snel naar het adres waar haar broer en Lotte zijn ondergedoken. Ze weet dat ze daar even veilig is. Om nog minder op te vallen bleken ze alle drie hun haar. (omdat Joden vaak te herkennen zijn aan donker haar) De vrouw bij wie ze wonen krijgt argwaan en ze moeten het huis verlaten. Het plan is om naar Utrecht te reizen en daar bij iemand anders onder te duiken. Voor het vertrek gaan ze nog ??n keer naar de bioscoop en daarna zullen ze uit elkaar gaan en apart door de controle gaan zodat ze niet opvallen. Als Marga al in de trein zit heeft ze Dave en Lotte nog niet gezien en ze zit de hele reis in spanning. Als ze op het adres in Utrecht aankomt heeft Dave al gebeld. Lotte is bij de controle aangehouden en Dave blijft bij haar. Het blijkt dat de mensen in Utrecht geen plaats meer voor haar hebben dus gaat ze weer terug naar Amsterdam omdat ze daar een kennis heeft die haar misschien verder kan helpen, Wout.
Wout wacht haar bij het station op en de volgende dag wordt ze opgehaald door oom Hannes. Op de boerderij van oom Hannes zijn al veel onderduikers dus daarom wordt ze naar een ander gezin gebracht. Die hebben geen bed over maar ze slaapt bij de vrouw in bed en de man zal bij de jongens slapen. Op de boerderij helpt ze in het huishouden en ze heeft het er naar haar zin. Maar het belangrijkste is dat ze daar veilig is. Een keer roeit ze naar Aalsmeer waar ze een afspraak met Wout heeft. Omdat Marga's geld opraakt wil ze het arme gezin niet meer tot last zijn. Wout weet een adres voor haar in Heemstede. Ook heeft hij een nieuw persoonsbewijs voor haar met een nieuwe naam.
Epiloog
Na de bevrijding bezoekt ze haar oom die de bezetters ongemoeid hebben gelaten. De dood van haar vader heeft vooral haar oom erg aangegrepen en hij staat elke dag bij de tramhalte op hem te wachten. Ook heeft hij al jaren een pak en schoenen voor hem bewaard. Als Marga op een dag bericht krijgt dat haar oom dood is gaat ze naar Zeist en ze mist het bekende gezicht bij de tramhalte. Ze krijgt van tante het kostuum maar dat wil ze niet. Zij kan er niets mee en tante moet het maar iemand geven die er iets mee kan. Ze mist het geloof van haar oom. Ze zouden nooit meer terug komen, haar vader niet, haar moeder niet en Bettie, Dave en Lotte ook niet.
--------------------------------------------------------------------------------
Titelverklaring
Geen titelverklaring gegeven.
--------------------------------------------------------------------------------
Tijd en plaats
De tijd waar dit verhaal zich afspeelt lijkt me duidelijk. De 2e wereldoorlog (1939-1945). Het verhaal speelt zich op een aantal plaatsen af. In het begin woont de familie Minco in Breda tot de ouders naar Amsterdam verhuizen.(omdat ze boven de 50 zijn) Na een paar weken gaat Marga dan ook bij haar ouders in Amsterdam wonen. Als die gearresteerd worden vlucht Marga naar haar broer. Ze vluchten naar Utrecht maar op het station worden Dave en Lotte aangehouden. Dan gaat Marga naar een onderduikadres in de Haarlemmermeer. Na een tijd daar gewoond te hebben gaat ze naar een ander onderduikadres in Heemstede waar ze tot de bevrijding blijft. Na de bevrijding bezoekt ze nog dikwijls haar oom in Zeist.
--------------------------------------------------------------------------------
Thema
Het grote thema van het boek is natuurlijk de 2e wereldoorlog. Wat ook opvalt is dat telkens dingen uit het joodse geloof terugkeren een ander ding is dat Marga steeds op een adres komt en binnen een (hele) korte tijd weer weg is.
--------------------------------------------------------------------------------
Eigen mening
Het boek is een autobiografie en, misschien daardoor, zitten er niet echt verrassende wendingen in. Dit neemt niet weg dat het boek wel interessant is omdat je nu uit joodse kinderogen de oorlog ziet. Maar toch is het boek niet erg herkenbaar omdat ik de oorlog zelf niet meegemaakt heb. Als ik het boek aan mijn opa zal laten lezen dan zal het voor hem veel herkenbaarder zijn. Erg spannend is het boek maar toch kun je de angst voelen die de joden in de oorlog gevoeld moeten hebben dus het boek is zeker niet saai. Het boek is over het algemeen heel goed te begrijpen en het taalgebruik is ook niet erg moeilijk. Het boek is erg bekend en staat nog steeds op veel boekenlijsten. In dit boek is geen fantasie gebruikt en daardoor geeft het een goed beeld van de werkelijkheid in de 2e wereldoorlog.
De schrijfster van dit boek is Marga Minco. De naam Minco is eigenlijk fout; het is namelijk Menco maar de ambtenaar van de burgelijke stand maakte een klinkerwisseling. Marga is in 1920 in de omgeving van Breda geboren en ze groeit op een orthodox joods gezin waar alle regels van het jodendom gehandhaafd worden. Marga moet dan ook naar de joodse school maar ze hecht geen bijzondere band met het joodse geloof. Ze ziet het als een belemmering van het doen en laten.
Na de basisschool gaat zij naar de Bredase nutsschool waar ze begint met schrijven. Van opstellen en teksten voor het schoolcabaret tot kinderboeken. Op 18 jarige leeftijd krijgt ze mede door haar schrijftalent een baantje bij de Bredase courant. In 1940 krijgt ze TBC en moet in een sanatorium aansterken. Haar ouders zijn dan naar Amsterdam gereisd en zij gaat daar tekenlessen volgen. Ze geeft zelf les aan een joodse basisschool. Na de oorlog trouwt Marga met de dichter Bert Voeten.
Dit boek het bittere kruid is in 1958 bekroond met de vijverbergprijs. In het buitenland maar vooral in Nederland werd het boek de hemel in geprezen door critici. Het boek is vertaald in oa: Amerika, Engeland, Duitsland, Zweden en Itali?. De titel het bittere kruid slaat op het geloof van de joden. Bij het paasfeest eten zij bittere kruiden ter herinnering aan de bittere tijd van hun voorouders in Egypte (bijbelverhaal). Andere boeken van Minco zijn: De val, Een leeg huis en De andere kant.
--------------------------------------------------------------------------------
De hoofdpersonen
De hoofdpersoon in dit verhaal is de schrijfster zelf, Marga Minco. Ze is een evenwichtig joods meisje dat niemand tot last wil zijn en ook niet is. Als je het boek leest dat zou je denken dat ze haar emoties die zo'n oorlog toch met zich meebrengt in zichzelf verwerkt. Haar ouders zijn vrome Joden die ondanks de oorlog de joodse tradities in ere houden. Haar vader is erg optimistisch omdat hij gelooft dat de Duitsers hen niets zullen doen en dat alles goed komt. Over haar zus Bettie lees je niet veel omdat die vrij vroeg in het verhaal wordt opgepakt. Haar broer Dave en zijn vrouw Lotte proberen alles om uit handen van de Duitsers te blijven wat uiteindelijk niet lukt.
--------------------------------------------------------------------------------
Het verslag
Het verhaal begint als in 1940 de oorlog uitbreekt en de joodse familie Minco uit Breda vlucht. Als het weer rustig is keren ze terug naar hun huis in Breda. Tijdens de oorlogsjaren worden Marga en haar zusje Bettie vaak uitgescholden en geslagen omdat zij joods zijn. In het eerste jaar wordt Marga ziek en moet naar een kuuroord in Utrecht. Als zij weer beter is mag ze naar huis om daar nog een tijdje uit te rusten. Dan bepalen de Duitsers dat de Joden een gele ster moeten dragen en zo krijgt de familie Minco een hele collectie sterren in huis.
Op een dag moeten vader en Dave (broer) zich melden voor een keuring zodat zij, als ze goed gekeurd worden, moeten werken in een duits werkkamp. Vader weet van te voren dat hij niet goed gekeurd zal worden omdat hij een huidziekte heeft. Dave daarentegen is gezond maar hij neemt een drankje in zodat hij erg ziek lijkt en ook afgekeurd wordt. Als op een dag moeder familiefoto's aan mevrouw Zwagers wil laten zien blijkt dat die opeens verdwenen zijn. Dat is de eerste keer dat de familie Minco hoort dat iemand is ondergedoken. Op een dag horen ze dat Bettie met haar man zijn opgepakt. Marga en Dave krijgen ook een oproep om zich te melden. Dave lijkt het wel avontuurlijk en ze kopen een hele uitrusting. Maar het blijkt allemaal overbodig omdat Marga en Dave een verklaring krijgen van de arts zodat zij niet moeten werken. Lotte mag bij hen blijven om hen te verzorgen omdat hun ouders boven de 50 zijn en naar Amsterdam moesten verhuizen. Na een paar weken komt Marga op het idee om haar ouders te bezoeken. De onderneemt de gevaarlijke reis maar komt toch heelhuids aan bij haar ouders in Amsterdam. Haar ouders zijn heel gelukkig als ze haar terugzien. Ze verbergen zich in het souterrain. Na een kerkdienst zou tante Kaatje komen eten maar als vader haar op wil halen is het gesticht waar ze woonde leeggehaald. Op en dag loopt Marga op straat en er stopt een overvalwagen naast haar en de soldaten zoeken blijkbaar een meisje dat er ongeveer zo als Marga uitziet en ze willen haar meenemen. Marga laat haar persoonsbewijs zien en de soldaten laten haar verder gaan. Als Marga op een dag aan het tennissen is, slaat ze de bal over de schutting en komt in een geul terecht. Ze bedenkt zich dat ze zich daar goed zouden kunnen verstoppen. Als ze op een dag thee drinken wordt er aangebeld. Het blijken Duitsers te zijn en vader en moeder worden meegenomen en Marga vlucht weg, via de geul.
Ze rent snel naar het adres waar haar broer en Lotte zijn ondergedoken. Ze weet dat ze daar even veilig is. Om nog minder op te vallen bleken ze alle drie hun haar. (omdat Joden vaak te herkennen zijn aan donker haar) De vrouw bij wie ze wonen krijgt argwaan en ze moeten het huis verlaten. Het plan is om naar Utrecht te reizen en daar bij iemand anders onder te duiken. Voor het vertrek gaan ze nog ??n keer naar de bioscoop en daarna zullen ze uit elkaar gaan en apart door de controle gaan zodat ze niet opvallen. Als Marga al in de trein zit heeft ze Dave en Lotte nog niet gezien en ze zit de hele reis in spanning. Als ze op het adres in Utrecht aankomt heeft Dave al gebeld. Lotte is bij de controle aangehouden en Dave blijft bij haar. Het blijkt dat de mensen in Utrecht geen plaats meer voor haar hebben dus gaat ze weer terug naar Amsterdam omdat ze daar een kennis heeft die haar misschien verder kan helpen, Wout.
Wout wacht haar bij het station op en de volgende dag wordt ze opgehaald door oom Hannes. Op de boerderij van oom Hannes zijn al veel onderduikers dus daarom wordt ze naar een ander gezin gebracht. Die hebben geen bed over maar ze slaapt bij de vrouw in bed en de man zal bij de jongens slapen. Op de boerderij helpt ze in het huishouden en ze heeft het er naar haar zin. Maar het belangrijkste is dat ze daar veilig is. Een keer roeit ze naar Aalsmeer waar ze een afspraak met Wout heeft. Omdat Marga's geld opraakt wil ze het arme gezin niet meer tot last zijn. Wout weet een adres voor haar in Heemstede. Ook heeft hij een nieuw persoonsbewijs voor haar met een nieuwe naam.
Epiloog
Na de bevrijding bezoekt ze haar oom die de bezetters ongemoeid hebben gelaten. De dood van haar vader heeft vooral haar oom erg aangegrepen en hij staat elke dag bij de tramhalte op hem te wachten. Ook heeft hij al jaren een pak en schoenen voor hem bewaard. Als Marga op een dag bericht krijgt dat haar oom dood is gaat ze naar Zeist en ze mist het bekende gezicht bij de tramhalte. Ze krijgt van tante het kostuum maar dat wil ze niet. Zij kan er niets mee en tante moet het maar iemand geven die er iets mee kan. Ze mist het geloof van haar oom. Ze zouden nooit meer terug komen, haar vader niet, haar moeder niet en Bettie, Dave en Lotte ook niet.
--------------------------------------------------------------------------------
Titelverklaring
Geen titelverklaring gegeven.
--------------------------------------------------------------------------------
Tijd en plaats
De tijd waar dit verhaal zich afspeelt lijkt me duidelijk. De 2e wereldoorlog (1939-1945). Het verhaal speelt zich op een aantal plaatsen af. In het begin woont de familie Minco in Breda tot de ouders naar Amsterdam verhuizen.(omdat ze boven de 50 zijn) Na een paar weken gaat Marga dan ook bij haar ouders in Amsterdam wonen. Als die gearresteerd worden vlucht Marga naar haar broer. Ze vluchten naar Utrecht maar op het station worden Dave en Lotte aangehouden. Dan gaat Marga naar een onderduikadres in de Haarlemmermeer. Na een tijd daar gewoond te hebben gaat ze naar een ander onderduikadres in Heemstede waar ze tot de bevrijding blijft. Na de bevrijding bezoekt ze nog dikwijls haar oom in Zeist.
--------------------------------------------------------------------------------
Thema
Het grote thema van het boek is natuurlijk de 2e wereldoorlog. Wat ook opvalt is dat telkens dingen uit het joodse geloof terugkeren een ander ding is dat Marga steeds op een adres komt en binnen een (hele) korte tijd weer weg is.
--------------------------------------------------------------------------------
Eigen mening
Het boek is een autobiografie en, misschien daardoor, zitten er niet echt verrassende wendingen in. Dit neemt niet weg dat het boek wel interessant is omdat je nu uit joodse kinderogen de oorlog ziet. Maar toch is het boek niet erg herkenbaar omdat ik de oorlog zelf niet meegemaakt heb. Als ik het boek aan mijn opa zal laten lezen dan zal het voor hem veel herkenbaarder zijn. Erg spannend is het boek maar toch kun je de angst voelen die de joden in de oorlog gevoeld moeten hebben dus het boek is zeker niet saai. Het boek is over het algemeen heel goed te begrijpen en het taalgebruik is ook niet erg moeilijk. Het boek is erg bekend en staat nog steeds op veel boekenlijsten. In dit boek is geen fantasie gebruikt en daardoor geeft het een goed beeld van de werkelijkheid in de 2e wereldoorlog.
De achternaam was eigenlijk Menco, maar een ambtenaar verwisselde (per ongeluk) de klinker.Geboren in een orthodox joods gezin gaat Minco in 1938 werken bij de Bredasche Courant. Daar wordt zij in mei 1940 op last van Duits-gezinde commissarissen ontslagen, nog voor dat de Duitsers hun anti-joodse maatregelen zouden afkondigen.
Boek informatie
- Het bittere kruid. Een kleine kroniek
- Sara Menco
- Nederlands
Handige opties
- Meer boeken van:Marga Minco