Bibliografie

Schrijver: Isabel Allende
Titel: Het huis met de geesten
Ondertitel: Geen
Uitgever: Wereldbibliotheek
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: 1997
Druk: 30e druk
Jaar van eerste druk: 1982, Nederlandse uitgave: 1985
Aantal pagina’s: 431


Omslag

Op de omslag staat, met een groene achtergrondkleur, een huis afgebeeld, dat model staat voor het huis waar de geesten in rondzwerven; de geesten, waar Clara mee kan praten, aan wie ze om raad vraagt, waar ze haar hele leven mee heeft geleefd. Ze kan niet zonder.
De groene achtergrondkleur van de foto wijst op het groenige haar dat Rosa de Schone en Alba de Satigny hadden: oudtante en achternichtje hadden beiden dezelfde kleur haar. Bij beide wees het op buitengewone schoonheid; bij Rosa van buiten, bij Alba van binnen. Rosa heette niet voor niets ‘de Schone’: ze was werkelijk beeldschoon. Ze was een dochter van Severo en N?vea del Valle. Alba, de dochter van de helderziende vrouw Clara, die op haar beurt het zusje was van Rosa de Schone, was van buiten onbeduidend. Van binnen was zij echter beeldschoon; zij gaf om andere mensen, was bereid zichzelf voor hen te geven. Vandaar haar groene haar.
Het huis, daar afgebeeld met een dorre boom op de voorgrond, staat op een hoek van de straat in de hoofdstad van Chili. Daar woonden eens Clara en Esteban Trueba. Vergane glorie. Door de vele verbouwingen is het huis veranderd in een labyrint. Dit is een huis van vroeger, uit de tijd van de onvaste politieke situatie, uit de tijd van de revolutie en de moord op president Salvador Allende. Dit huis vertelt een verhaal: het verhaal van Esteban, Clara, Pedro Tercero Garcia, Blanca, Alba, Miguel en vele anderen.


Samenvatting van Isabel Allende: het huis met de geesten

Clara de helderziende
Clara del Valle is een helderziend meisje. Zij praat met geesten en leeft in een droomwereldje. Als haar zus, Rosa de Schone, de verloofde van Esteban Trueba, vanwege de politieke status van haar vader, wordt vermoord, vervalt zij in een zwijgen dat negen jaar duurt. Samen met haar hondje Barrabas ‘zweeft’ ze, ze is niet aanwezig op deze aarde, ze leeft bij de geesten en merkt niets van de wereld om haar heen. Ze wordt goed verzorgd door de Nana, de voedster, en krijgt zo een engelachtig voorkomen. Ze ontwikkelt haar helderziendheid, door een tafel met drie poten te laten dansen en door een dichte piano te bespelen. De Nana probeert haar ondertussen aan het praten te krijgen door haar voortdurend te laten schrikken in spookpakken, zodat ze zal gaan praten (schreeuwen in dit geval). Clara laat zich hier echter niet door intimideren en raakt aan die acties gewend. De eerste keer dat ze weer praat is als ze aankondigt dat ze met Esteban Trueba gaat trouwen.

Esteban Trueba
Esteban komt uit een arm gezin. Hij heeft zijn jeugd gesleten in een armoedig huis bij een zieke moeder en zijn zus die haar verzorgde. Zwervend op straat heeft hij de kost verdiend. Een hard leven heeft hij gehad, en ook nu is zijn leven hard; hij is een meisje tegen gekomen, Rosa del Valle, en hij is betoverd door haar schoonheid. Arm dat hij is, probeert hij nu rijk te worden door goud te zoeken in de bergen in het noorden van het land. Dromend over Rosa, brieven sturend en hard werkend verslijt hij zijn tijd. Dan komt het bericht van de moord op Rosa. Zijn leven stort in. Hij gaat onmiddellijk naar haar toe. Daarna gaat hij naar het landgoed van zijn grootvader: De Drie Maria’s. Het landgoed is vervallen, maar hij bouwt het allemaal weer op: hij bouwt huizen voor de landarbeiders en laat de boeren volgens een goed uitgekiend plan op het land werken. Ondertussen heeft hij last van zijn onophoudelijke kwaadheid. Hij is meer dan driftig. Als hij van Rosa de Schone droomt, begint hij met het verkrachten van jonge meisjes in het veld. Zo worden er talloze kinderen geboren, onder wie Esteban Garcia, die later rampspoed over de familie zal brengen. Op een dag besluit Esteban dat hij met Rosa’s zusje wil gaan trouwen, omdat hij door de manier waarop hij leeft ongelukkig wordt. Hij wil een partner.

Het huwelijk
Esteban Trueba gaat naar het huis van de familie del Valle en probeert Clara te paaien op dezelfde manier als hij Rosa heeft gepaaid. Clara’s ouders vinden het goed dat hij met haar trouwt, maar ze spreken nog niet over een eventueel huwelijk, volgens de zeden en gewoonten van Chili, het land waar ze wonen. Clara zegt echter ronduit tegen hem dat ze hem wel als man wil en zo komt het dat ze gaan trouwen. Esteban Trueba bouwt in de hoofdstad een prachtig huis voor zijn vrouw, dat na verloop van tijd echter verandert in een labyrint, doordat Clara telkens muren en trappen laat weghalen en overal nieuwe kamertjes bijbouwt. Zij is niet ge?nteresseerd in architectonische pracht of iets van dien aard. Ze leeft met haar geesten in haar deel van het huis, en houdt op vrijdagavonden seances met haar vriendinnen, de drie gezusters Mora.

Blanca en Pedro Tercero Garcia
Na de huwelijksreis ontdekt Clara dat ze zwanger is. Vanwege haar helderziendheid weet ze al dat de baby een meisje is. Ze beslist dat het kind Blanca moet gaan heten.
Blanca groeit na haar geboorte op tot een vroegwijs kind. Als ze op een dag in de zomer op De Drie Maria’s aankomen, waar Esteban Trueba elk jaar heen gaat, ontmoet ze een jong kind, Pedro Tercero Garcia, de zoon van Pedro Segundo Garcia, de rentmeester van het landgoed, en de kleinzoon van Pedro Garcia de Oude, die eens het landgoed van een mierenplaag heeft gered. De beide kinderen slapen in elkaars armen in, iets wat ze de komende jaren nog vaak zullen doen. Er groeit een sterke band tussen de twee.

Blanca heeft twee broers, Nicolas en Jaime. Zij zitten op een streng Brits internaat, waar ze worden opgevoed. Nicolas is een klein, ondeugend mannetje, dat beschermd wordt door Jaime, een grote, sterke jongen. De jongens lijken helemaal niet op elkaar, ook al zijn ze een tweeling.
Pedro Tercero Garcia en Blanca slijten samen alle zomers op De Drie Maria’s. Daar lezen ze samen de toverboeken van oom Marcos, een excentrieke figuur die is verongelukt met zijn vliegtuigje, en ze bouwen een sterke liefdesrelatie op. Ondertussen groeit bij Pedro Tercero een marxistisch ideaal, iets wat Esteban Trueba niet op prijs stelt. Hij (Esteban) bewerkt Pedro Tercero dan ook meerdere malen met zijn zweep. Als hij er op een avond achter komt dat Blanca een verhouding met hem heeft, iets dat een bekakte graaf, Jean de Satigny, die naar Blanca’s hand dingt, heeft verklapt, doet hij hetzelfde met Blanca. Als Clara met hem probeert te praten slaat hij haar de tanden uit haar mond.
Blanca en Clara gaan naar de hoofdstad terug. Ze willen niets meer met Esteban Trueba te maken hebben. Toch komt hij weer bij hen terug.
Na een gevecht tussen Esteban Trueba en Pedro Tercero Garcia, waar bij Esteban Pedro drie vingers afslaat, vlucht Pedro Tercero Garcia naar de hoofdstad, waar Esteban Trueba inmiddels weer in het landhuis is toegelaten. Daar zet de liefdesrelatie tussen Blanca en hem zich voort, terwijl hij opnieuw gitaar heeft leren spelen met zijn gewonde hand, en voor de radio marxistische liederen zingt.

Het verval
Als Clara sterft, raakt het huis in verval. De bloemen, die eens zo weelderig in de vazen hun heerlijke geuren verspreidden, verdorren, de tuin verwilderd. Clara’s geest leeft echter nog voort in het huis, een geest waar Esteban Trueba nog steeds een relatie heeft. Hij houdt van zijn helderziende Clara, ook nu ze gestorven is. Door haar ver ontwikkelde helderziendheid leeft ze voort in het huis en heeft ze contact met de mensen die er wonen. Ook heeft ze contact met de zusters Mora, die nog steeds bijeenkomsten houden, ook al wordt het steeds minder.

Het meisje Alba
Blanca wordt zwanger en krijgt een dochter, Alba. Omdat Blanca echter getrouwd is geweest met graaf Jean de Satigny, maar weer bij hem is weggevlucht, vertelt ze Alba dat haar vader in de woestijn, waar ze hebben gewoond, van de dorst is omgekomen. Daardoor komt Alba pas aan het eind van het verhaal te weten dat Pedro Tercero Garcia haar echte vader is.
Alba groeit op tot een stil en dromerig meisje. Zij is de eerste mens waarmee Esteban Trueba weer een goede band krijgt. Ze leert veel van haar oom Jaime, die inmiddels medicijnen studeert en helpt in een ziekenhuis voor armen. Van haar oom Nicolas, die boeddhist is geworden, leert ze om pijn en verdriet zonder tranen te doorstaan. Ze krijgt een relatie met Miguel, wiens zus een vriendin is geweest van Nicolas. Ze komen samen op dezelfde universiteit.

De terreur
De universiteit waar Alba en Miguel lid van zijn is bezet. Onder leiding van Miguel zijn de marxistische studenten in opstand gekomen. Dagenlang bezetten ze de universiteit, die is omsingeld door politie en leger. Maar Alba haalt het niet; ze wordt ongesteld en moet naar huis.
Er vindt ondertussen voortdurend een politieke strijd plaats tussen de Conservatieve Partij en de volgelingen van het marxisme. De verkiezingen komen eraan, en overal verschijnen pamfletten en schilderingen op de muren van de gebouwen in de hoofdstad.
Dan komt de dag van de verkiezingen. De uitslag van de verkiezingen in de hoofdstad zijn doorslaggevend, dus daar wacht iedereen op. De uitslag komt: de marxisten winnen. Blanca is blij, Pedro Tercero Garcia is blij, Alba is blij, maar Esteban Trueba is niet blij. Hij is anti-marxist. Hij bedenkt, samen met een stel andere mannen, een plan om de regering omver te werpen.

Dat doen ze dan ook. Ze grijpen in in de economie; alles wordt ineens heel duur, er is bijna niets meer te krijgen. Dan, op een dag, als Jaime bij zijn vriend de President is, wordt het paleis gebombardeerd. De president sterft en Jaime en vele anderen worden weggevoerd om op brute wijze te worden vermoord. Het hele land leeft in onzekerheid. De Conservatieve Partij is meedogenloos, de terreur kent geen grenzen. Wel liggen de schappen van de winkels ineens weer vol artikelen.
Tegenstanders van de Conservatieve Partij worden gemarteld om hun metgezellen te verraden, en daarna worden ze vermoord. Ook Alba wordt gevangen genomen en onder leiding van Esteban Garcia gemarteld met elektrische schokken. Verder wordt er een vinger bij haar afgehakt. Daarna wordt ze in een ‘hondenhok’ gestopt: een klein hokje waarin je niet kunt staan of liggen. Daar zit ze dan een lange tijd in, terwijl ze bij zichzelf een getuigenis vormt om niet gek te worden.

Epiloog
Dan volgt de avond waarin ze bevrijd wordt. Ze wordt afgezet in de hoofdstad, waar ze voor de nacht bij een arm gezin wordt ondergebracht. De volgende dag ziet ze haar grootvader weer, samen maken ze het hele huis in orde en schrijven ze de herinneringen op. Dan sterft Esteban Trueba, vredig en rustig, in de armen van zijn kleindochter en in aanwezigheid van de geest van zijn lieve vrouw Clara.


Thematiek

Dit boek gaat over:
? Maatschappij-idealen: iedereen strijdt voor zijn eigen idealen: Esteban Trueba wil dat alles zo blijft. Daar moet hij voor strijden, omdat het marxisme grote invloed krijgt in het land. Pedro Tercero Garcia , Jaime, Miguel, Alba en nog veel meer mensen strijden voor gelijkheid in het land, rechtvaardigheid is hun doel. Zij willen dit niet allemaal op dezelfde manier bereiken; Jaime helpt de armen en de zieken en wil zo rechtvaardigheid voor iedereen bereiken. Pedro Tercero Garcia zingt liedjes op de radio om tot mensen door te dringen, terwijl Miguel dat met een revolutie wil bereiken. Alba hangt er een beetje tussenin en helpt de personages.
? Familieproblemen: Vooral Esteban Trueba heeft veel problemen met zijn familie. Door zijn voortdurende drift heeft hij met iedereen problemen. Hij kan geen goede relaties beginnen of volhouden, doordat hij veel te ruw is. Alleen met Alba heeft hij een goede relatie. Met Clara krijgt hij pas een goede relatie na haar dood.


Motieven

? Helderziendheid: Clara is helderziend, haar zoon Nicolas is daar later ook heel erg in ge?nteresseerd. Ook de gezusters Mora zijn helderziend. Blanca en Alba zijn een klein beetje paranormaal.
? Transito Soto:
Transito Soto komt verscheidene malen in het verhaal voor, toch maakt zij geen ontwikkeling door. In de eerste succesjaren van de Drie Maria’s ging Esteban als vrijgezel door het leven. Zijn vertier zocht hij in ‘Het Rode Lantaarntje’, waar hij in contact kwam met het 12-jarige hoertje Transito Soto. In een gulle bui leende hij haar 50 peso’s. Lange tijd zagen ze elkaar niet meer, maar toen Clara voor de tweede maal zwanger was, ontmoetten ze elkaar opnieuw. Transito was een mooie vrouw geworden en had plannen om het bordeel er bovenop te helpen en uit te breiden. Bij hun afscheid verzekerden ze elkaar van een weerzien hetgeen er jaren later ook gebeurde, toen Esteban het na Clara’s dood niet meer zag zitten. Transito was een succesvolle zakenvrouw geworden en haar zaak was overal bekend. De klanten waren zowel boeren en schippers als grootgrondbezitters, senatoren of parlementsleden. Daarom deed Esteban een beroep op haar om Alba uit het kamp waar ze na haar arrestatie gevangen werd gehouden te bevrijden. Zij was immers de enige die hem dankzij haar politieke relaties kon helpen en omdat de 50 peso’s die hij haar indertijd gegeven had, de basis van haar succes waren geweest, achtte ze dit het minste dat ze voor hem kon doen en zorgde ze bijgevolg voor Alba’s vrijlating.
?
? Relaties: Esteban Trueba heeft eerst een relatie met Rosa, dan komt er een zelfde soort relatie met Clara. Blanca heeft een seksuele relatie met Pedro Tercero Garcia en Alba krijgt op dezelfde manier een relatie met Miguel. Dit komt telkens weer naar voren.


Structuur

Als je het boek zo even bekijkt, heb je de indruk dat het verhaal chronologisch is geschreven. Wanneer je het echter helemaal leest, merk je dat er veel flash-backs, flash-forwards en tijdsprongen in voorkomen.
Ook deelonderwerpen zijn duidelijk te onderscheiden; op het ene moment gaat het verhaal over de ene personage en op het volgende moment over een andere. De geschiedenissen van deze personages vinden tegelijk plaats, maar kunnen niet tegelijk worden beschreven, bijvoorbeeld omdat de personages zich op dat moment niet op dezelfde plek bevinden. Daarom is van een deelonderwerpenstructuur gebruik gemaakt.
In haar boek gebruikt Isabel Allende veel herhalingen, niet alleen op gebied van personages die hier en daar opduiken, maar ook de (soorten) relaties tussen de personen worden verscheidene malen gebruikt.


Personages

Hoofdpersonage
Esteban Trueba, de driftige en later steeds rustigere man

Nevenpersonages
Rosa de Schone, de vermoorde verloofde van Esteban Trueba
Clara, zusje van Rosa de Schone en later de vrouw van Esteban Trueba
Blanca, dochter van Clara en Esteban Trueba
Alba, dochter van Blanca en Pedro Tercero Garcia
Pedro Garcia de Oude, de wijze man op De Drie Maria’s
Pedro Segundo Garcia, zoon van Pedro Garcia de Oude en vader van Pedro Tercero Garcia
Pedro Tercero Garcia, de grote liefde van Blanca
F?rula, zus van Esteban Trueba
Miguel, broertje van Amanda, grote liefde van Alba
Esteban Garcia, verrader van Pedro Tercero Garcia, verkrachter van Alba (politieagent)
Jaime, zoon van Clara en Esteban Trueba, ziekenverzorger, armenhulp
Nicolas, zoon van Clara en Esteban Trueba, boeddhist
Transito Soto, hoer, hulp van Esteban Trueba

Achtergrondfiguren
Jean de Satigny, bekakte graaf, echtgenoot van Blanca
Pancha Garcia, eerste meisje dat verkracht is door Esteban Trueba, grootmoeder van Esteban Garcia
Oom Marcos, die zijn toverboeken aan Clara naliet
De Nana, die haar hele leven gewijd heeft aan anderen
Amanda, tijdelijk vriendin van Nicolas
Ana Diaz, hulp van Alba in het gevangenenkamp

De gezusters Mora, helderziende vriendinnen van Clara


Tijd

Flash-backs
In het boek worden niet zo veel flash-backs gebruikt, maar ze zijn er wel, bijvoorbeeld pagina 325. Alba ging heel ver terug in haar kinderjaren, herinnerde zich een donkere jongen, de bibliotheek in het huis, de geur van de meidoorntakken in het openhaardvuur in de namiddag of ’s avonds, en zij op zijn schoot, terwijl hij haar misbruikte. Die jongen is Esteban Garcia, die aan Esteban Trueba kwam vragen of hij hem wilde aanbevelen als politieagent. Die moest dat wel doen als beloning voor het verraden van Pedro Tercero Garcia.

Flash-forwards
In het boek wordt er vaak in de toekomst gekeken. Aan het einde van het boek wordt duidelijk waarom, namelijk omdat het boek een familiegeschiedenis is, geschreven door ??n van de familieleden. Dit familielid, Alba, weet natuurlijk wat er later allemaal gebeurd is. Vandaar de veelvuldige flash-forwards. Een voorbeeld (pagina 108): “Ze vonden ze dicht tegen elkaar aan, de jongen uitgestrekt en Blanca met haar hoofd op de buik van haar nieuwe vriendje. In die houding zouden ze, tot hun beider ongeluk, jaren later worden betrapt, iets waarvoor ze hun leven lang zouden moeten boeten. “

Tijdsprongen
Het gebruik van tijdsprongen heeft wellicht te maken met minder belangrijke gebeurtenissen die het tempo van het boek alleen maar zouden vertragen, bijvoorbeeld pagina 107: de periode van het eerste levensjaar van Blanca is niet weergegeven.


Plaats

Het verhaal speelt zich zonder enige uitzondering af in Chili. Hoewel dit niet expliciet gezegd wordt, is het toch uit het boek af te leiden: in haar nawoord zegt Isabel Allende dat ze het politieke vlak van haar verhaal gebaseerd heeft op de strijd van haar oom Salvador Allende. Deze trachtte een socialistische regering aan het hoofd van Chili te brengen, maar in de jaren ’70 heeft de militaire dictatuur hieraan een einde gemaakt.

De twee belangrijkste plaatsen zijn: de hoofdstad van Chili en het landgoed de Drie Maria’s, vlakbij San Lucas.


Auteur

Isabel Allende komt ter wereld op 2 augustus 1942 in Lima, Peru, maar ze groeit op in Chili, vanwaar haar ouders afkomstig zijn. Ze gaat er aan de slag als journaliste en tv-presentatrice. Daar leert ze ongelooflijk veel bizarre mensen kennen die toch vaak een rol spelen of van invloed zijn in ??n van haar boeken. Ze trouwt met Miguel, een rustige man voor wie ze enorm veel respect heeft. Ze krijgt twee kinderen: Paula en Nicolas. Na de militaire coup gaat ze proberen mensen de grens over te zetten tot ze beseft dat ze zichzelf en haar kinderen daardoor ernstig in gevaar brengt. Ze besluit, om te voorkomen dat ze wordt gearresteerd, in ballingschap te gaan in Venezuela. Daar groeien Miguel en Isabel uit elkaar en ze besluiten te scheiden.
Wanneer ze hoort dat haar grootvader op sterven ligt, besluit ze hem een brief te schrijven, maar die brief kan ze niet opsturen, want hij evolueert tot een boek dat ze ‘Het huis met de geesten’ doopt. Vanaf dat moment begint ze meerdere boeken te schrijven. Nu, in haar 52e levensjaar, zijn het er zes.
Na ‘Het huis met de geesten ’ schreef ze ‘Over liefde en schaduw ’ waar ze een echt gebeurd feit verwerkt tot een roman: in Chili worden verscheidene lijken teruggevonden van onschuldige boeren en met de hulp van de Kerk proberen Fransisco en Irene het regime te berispen.
Haar volgende boek is ‘Eva Luna ’ waarin ze het fantastische levensverhaal van Eva Luna vertelt.
Haar volgende roman is ‘Het goud van Tomas Vargas’. Daarna volgde ‘Het oneindige plan’, een kleurrijke schildering van een familiegeschiedenis die zich afspeelt in Californi?. Na Miguel hertrouwde Isabel met Willie, een Amerikaan, met wie ze nu in Californi? woont.
Haar eigen levensverhaal schreef ze in het boek ‘Paula’. Dat boek is een lange brief aan haar dochter, die in coma ligt. Isabel schrijft het boek, zodat Paula zonder problemen haar leven zou kunnen hervatten als ze uit haar coma komt, zodat ze heel haar geschiedenis zou kennen. Maar halverwege het boek weet Isabel dat haar dochter nooit meer zal terugkomen en ze schrijft verder aan het boek, om die moeilijke periode te kunnen overleven. In ‘Het huis met geesten’ spelen de geesten natuurlijk een belangrijke rol. Niet alleen in het boek, maar ook in haar echte leven was haar oma helderziende en ook zij heeft enige capaciteiten van haar oma ge?rfd. Bij haar zwangerschappen en die van haar schoondochter kon Isabel op voorhand het geslacht en naam van de kinderen voorspellen (dit komt ook terug in het boek, als Clara het geslacht en de naam van Blanca voorspelt). Ook al haar levenservaringen en alle levensverhalen van kennissen zijn verwerkt in haar boeken. Ze heeft een positieve instelling. Dit komt duidelijk naar voren in haar boeken. Ze blijft geloven in verbetering, ze blijft geloven in de mensheid.


Land en tijd van ontstaan

Het verhaal speelt zich af in Chili, een land in Zuid-Amerika. Het is in de tijd van Salvador Allende (in het boek de President, vriend van Jaime, die later om het leven komt), de socialistische president van het land. Hij ondervindt veel tegenstand van de Conservatieve Partij (in het boek is deze partij belichaamd in Esteban Trueba). Er werd een staatsgreep voorbereid. De artikelen verdwenen uit de winkels, er was bijna niets meer te koop. Wat er te koop was, was ontzettend duur. Intussen werd er een militaire actie voorbereid. Dit staat ook beschreven in het boek: Esteban Trueba wil de wapens oppakken, om zo tegen socialistische, marxistische regime te vechten, waar hij zo’n afkeer van heeft.

Op 11 september 1973 werd om halfelf ‘s ochtends het paleis van president Salvador Allende, La Moneda, gebombardeerd, waarbij hij om het leven kwam. Dit staat ook beschreven in het boek.
Generaal Augusto Pinochet Ugarte kwam aan de macht. Er ontstond een militaire dictatuur, waarbij veel zuiveringen waren. De top van de militaire macht bestond uit 4 mensen: Pinochet zelf, vice-admiraal Jos? Toribio Merino, luchtmachtgeneraal Gustavo Leigh Guzm?n en directeur van de Carabineros C?sar Mendoza Dur?n.

Pinochet besloot om het land op een nieuw revolutionair pad te zetten. Hij bedacht een nieuw economisch systeem, dat werkte. Het ging goed met de economie. Ook dit staat beschreven in het boek: de winkels lagen zomaar ineens weer vol met artikelen, en iedereen sloeg in wat hij maar kon inslaan, voor het geval er weer slechte tijden kwamen.
De militaire dictatuur was hard, zoals ook beschreven in het boek: martelingen waren niet van de lucht. Overal werden muren om de arme stadswijken gebouwd, om de slechte kanten van het militaire regime, namelijk dat er voor armen geen kansen waren om hogerop te komen, te verdoezelen. Dit wordt ook verteld in het boek.


Overige opvallende zaken

In het boek wordt helderziendheid best normaal gevonden. Ik denk dat dat komt omdat Isabel Allende zelf ook nogal helderziend is. Zij vindt het dus heel normaal. Ze weet niet anders. Dat kun je merken aan dit boek; er is bijna geen protest tegen de helderziende kanten van Clara. Af en toe is het er wel, maar dan wint Clara elke keer, waardoor het helderziende overwint. In haar boek laat Isabel Allende de helderziendheid ook altijd het juiste voorspellen. Dit is in het echt ook niet zo; heel vaak klopt het niet helemaal.
Nivea, Clara, Alba en Blanca betekent allemaal: licht.
Het boek is hoogst seksueel ingesteld, dat wil zeggen, er komen veel seksuele relaties in voor. Een deel van het boek gaat alleen maar over seks. Dat is nou niet bepaald interessant. Ik vind dat ook een minpunt van het boek. In films wordt ook altijd een deel opgevuld met seks, dit boek ook. Ik zie het meeste alleen maar als opvulling.